Emancipatie is volgens mij nog verre van voltooid en wordt vaak verkeerd gezien. Columniste en werkende moeder Emine Uğur schreef in een column over moederverering en emancipatie. Hier wilde ik nog mijn visie -die van een werkende vader- aan toevoegen. In een gesprek tussen Joris Luyendijk en Roland Duong werd Aldith Hunkar geciteerd met een treffende samenvatting van wat nodig is: "Demancipatie."
Bij de neoliberale arbeidsethos -waar Sander Schimmelpenninck zo vaak tekeer over gaat- is het standpunt ingeslopen dat vrouwen zich als mannen moeten gedragen om succesvol te kunnen zijn. Vrouwelijkheden worden als zwakte gezien en 'mogen' daarom worden geridiculiseerd. Het is daarin niet een emancipatie van de vrouw (want dan zouden eigenschappen als gelijkwaardig worden gezien) maar een verschuiving van de geaccepteerde norm. Het ene was eerst waarheid, nu is het andere waarheid.
De afgelopen 15 jaar is daar de deeltijdcultuur bijgekomen. Wederom niet als consensus, maar als gedachte dat mannen ook best een papadag mogen hebben en langer ouderschapsverlof. Het zegt nog steeds niets over manier waarop de maatschappij naar vrouwen kijkt, maar over hoe mannelijk arbeidsethos wat randvoorwaarden betreft versoepelt.
Wat inhoud betreft maken mannen de dienst uit, inclusief de vrouwelijke chefs die 'als mannen' de dienst uitmaken. In een gesprek over zijn boek "De zeven vinkjes" gebruikt Joris Luyendijk de metafoor van de lift: op de begane grond van het kantoorgebouw tref je nog alle soorten mensen, met alle kleuren en accenten. Maar iedere verdieping die de lift hoger gaat, gaan de ingezetenen meer op hem (zeven-vinker) lijken: minder van kleur, hoger opgeleid, de kapsels van vrouwen worden korter en hun stemgeluid lager totdat ze de bovenste verdieping van de directievloer hebben bereikt.
Zo is op de werkvloer emotie incl kwetsbaarheid (huilen, geraakt worden) nog steeds een eigenschap waarvoor verontschuldigd moet worden. En wordt twijfel, niet weten van het 'juiste' antwoord, en voortschrijdend inzicht (je mening durven veranderen) nog steeds als zwak gezien. Om nog niet eens over 'hulp vragen' te spreken.
Emancipatie bereik je niet met vrouwenquota of pariteit instellen. Ook niet met méér deeltijd werken of langer ouderschapsverlof voor mannen (hoewel dat sowieso gezond zou zijn!). Emancipatie begint met erkenning van de kwaliteit van verschillende eigenschappen -zg. vrouwelijk/mannelijk- en die als gelijkwaardig gaan zien. Om ze beide als waardevol en waarde-toevoegend te gaan zien.
Dat wil niet zeggen dat voor alle beroepen alle kwaliteiten even handig of zelfs nodig zijn. Het is dus niet zo dat er géén onderscheid is tussen functies die (doorgaans) beter bij mannen passen en andere die (wederom uitzonderingen daargelaten) beter bij vrouwen passen. Maar op het moment dat je een mannelijke arbeidsethos niet meer als de norm ziet, hoef je je ook niet zo af te zetten tegen alles wat zogenaamd vrouwelijk is. En mag je er zelfs voor uitkomen dat je dol bent op je moeder, haar respecteert voor wat ze allemaal doet en voor je heeft gedaan in de periode dat je hulpeloos was. NB. een periode waar sommige mannen nooit overheen lijken te groeien als het gaat om "hun natje en hun droogje" (om maar even een stereotype rolverdeling aan te halen).
Ik vond de met-z'n-moeder-dansende voetballer geweldig. Ik zou willen dat ik dezelfde band had met mijn moeder (die in de jaren '70/'80 al drie banen tegelijk had om de eindjes aan elkaar te knopen). Microbioloog Rosanne Hertzberger is in de coronaperiode opiniemaker geworden die, vanwege haar zogenaamde kritisch wetenschappelijke visie, een heldenstatus heeft gekregen op rechts. Niet toevallig in de hoek van de ontkenners en complotdenkers. Maar dat ze veelgevraagd is maakt haar mening en xenofobie nog niet tot de waarheid.
Zie hier de column van Emine Uğur (twitter: @overlistener) waarin ze reageert op het opiniestuk van Rosanne Hertzberger.
